مدینة

شهری است [ به عربستان ] خوش و مردم بسیار و روضۀ مقدس پیغمبر (ص) با بسیار صحابه آنجا است و از نواحی وی سنگ فسان خیزد که به همۀ جهان ببرند. (حدود العالم).
از شهرهای مهم عربستان سعودی است. این شهر پس از مهاجرت پیغامبر اسلام از مکه بدانجا، موقعیت خاصی پیدا کرد و نامش از یثرب به مدینة النبی تبدیل یافت مرقد حضرت رسول در این شهر است و مطاف و زیارتگاه مسلمانان جهان است. شهر مدینه 50 هزار تن جمعیت دارد. فاصلۀ آن تا بحر احمر 175 کیلومتر و با جده 425 کیلومتر است. مدینه در واحه ای قرار گرفته که آب آن نسبةً فراوان است. بدین جهت میوه و غلات فراوان در آنجا کاشته میشود. در عصر پیغمبر و ابوبکر و عمر و عثمان و آغاز خلافت امیرالمؤمنین علی (ع) پیش از آنکه آن حضرت کوفه را مقر حکومت سازد، مرکز خلافت اسلامی بود. در حکومت امویان حکام مدینه از جانب خلیفه تعیین می شدند و در عصر عباسی نیز تا سال 248 ه.ق. که محمد بن عبدﷲ طاهر از جانب المستعین به حکومت آن شهر تعیین شده بود جزء متصرفات عباسیان بشمار می آمد از سال 250 تا سال 923 که حکومت عثمانی آن شهر را تصرف کرد علویان از خانوادۀ بنوالاَحیضِر و بنومهنا حکومت آنجا را بدست گرفتند. در سال 1219 وهابیان آن را تصرف کردند لکن محمد علی والی مصر به سال 1227 آن شهر را از ایشان پس گرفت. در سال 1335 ه.ق. نیروهای شریفِ مکه بر آنجا دست یافتند و در سال 1343 ه.ق. (1924 م.) ابن سعود آن را تصرف کرد و جزو دولت عربستان سعودی گردید. نام های دیگر مدینه عبارت است از:
مدینة السماء.
مدینۀ مشرفه.
مدینة الرسول.
مدینة النبی.
مدینۀ منوره.
مدینۀ طیبه.
مدینۀ مکرمه.
حرم الرسول.
دارالهجرة.
قریة الانصار.
اثرب.
یثرب.
یندد.
تید.
نیدد.
نیدر.
موفیه.
بحیرة.
طیبة.
مسکینه.
طابة.
محبة.
محبوبه.
مجببة.
حبیبه.
مرحومه.