اَرِسطَرخُس. [ اَ رِ طَ خ ُ ] (اِخ) (Aristarchus of Samos) منجم مشهور یونانی، متولد در شامِس. وی در حدود نیمۀ مائۀ سوم قبل از میلاد میزیست. او بر آن بود که کرۀ زمین به دور محور خود و گرد خورشید میگردد و همین فرضیۀ او موجب شد که «کلِه آنت» او را تکفیر کند و نیز ارسطرخس طریقه ای برای محاسبۀ فواصل نسبی زمین به خورشید و ماه کشف کرد و از او رساله ای در این موضوع باقی است که ترجمۀ فرانسه آن در پاریس به سال ١٨٢٣ م. منتشر گردیده است. قِفطی در تاریخ الحکماء (چ لیپسک ص ٧٠) آرد: ارسطرخس یونانی اسکندرانی خبیر بعلم الفلک قیم به مصنف فیه. صنف کتاب حدّ الشمس و القمر. و ابن الندیم آرد: ارسطرخس یونانی اسکندرانی، و له کتاب جرم الشمس و القمر.