... هَذَا الدُّعَاءُ ... رَوَاهُ عَبْدُ اللهِ بْنُ عَبَّاسٍ عَنْ عَلِيٍّ (ع) ... الدُّعَاءُ :
اللَّهُمَّ الْعَنْ صَنَمَيْ قُرَيْشٍ
وَ جِبْتَيْهَا وَ طَاغُوتَيْهَا وَ إِفْكَيْهَا وَ ابْنَتَيْهِمَا
اللَّذَيْنِ خَالَفَا أَمْرَكَ وَ أَنْكَرَا وَحْيَكَ وَ جَحَدَا إِنْعَامَكَ وَ عَصَيَا رَسُولَكَ وَ قَلَّبَا دِينَكَ وَ حَرَّفَا كِتَابَكَ وَ عَطَّلَا أَحْكَامَكَ وَ أَبْطَلَا فَرَائِضَكَ وَ أَلْحَدَا فِي آيَاتِكَ وَ عَادَيَا أَوْلِيَاءَكَ وَ وَالَيَا أَعْدَاءَكَ وَ خَرَّبَا بِلَادَكَ وَ أَفْسَدَا عِبَادَكَ.
اللَّهُمَّ الْعَنْهُمَا وَ أَنْصَارَهُمَا
فَقَدْ أَخْرَبَا بَيْتَ النُّبُوَّةِ وَ رَدَمَا بَابَهُ وَ نَقَضَا سَقْفَهُ وَ أَلْحَقَا سَمَاءَهُ بِأَرْضِهِ وَ عَالِيَهُ بِسَافِلِهِ وَ ظَاهِرَهُ بِبَاطِنِهِ وَ اسْتَأْصَلَا أَهْلَهُ وَ أَبَادَا أَنْصَارَهُ وَ قَتَلَا أَطْفَالَهُ وَ أَخْلَيَا مِنْبَرَهُ مِنْ وَصِيِّهِ وَ وَارِثِهِ وَ جَحَدَا نُبُوَّتَهُ وَ أَشْرَكَا بِرَبِّهِمَا
فَعَظِّمْ ذَنْبَهُمَا وَ خَلِّدْهُمَا فِي سَقَرَ وَ ما أَدْراكَ ما سَقَرُ لا تُبْقِي وَ لا تَذَرُ.
اللَّهُمَّ الْعَنْهُمْ بِعَدَدِ كُلِّ مُنْكَرٍ أَتَوْهُ وَ حَقٍّ أَخْفَوْهُ وَ مِنْبَرٍ عَلَوْهُ وَ مُنَافِقٍ وَلَّوْهُ وَ مُؤْمِنٍ أَرْجَوْهُ وَ وَلِيٍّ آذَوْهُ وَ طَرِيدٍ آوَوْهُ وَ صَادِقٍ طَرَدُوهُ وَ كَافِرٍ نَصَرُوهُ وَ إِمَامٍ قَهَرُوهُ وَ فَرْضٍ غَيَّرُوهُ وَ أَثَرٍ أَنْكَرُوهُ وَ شَرٍّ أَضْمَرُوهُ وَ دَمٍ أَرَاقُوهُ وَ خَبَرٍ بَدَّلُوهُ وَ حُكْمٍ قَلَبُوهُ وَ كُفْرٍ أَبْدَعُوهُ وَ كَذِبٍ دَلَّسُوهُ وَ إِرْثٍ غَصَبُوهُ وَ فَيْ‏ءٍ اقْتَطَعُوهُ وَ سُحْتٍ أَكَلُوهُ وَ خُمْسٍ اسْتَحَلُّوهُ وَ بَاطِلٍ أَسَّسُوهُ وَ جَوْرٍ بَسَطُوهُ وَ ظُلْمٍ نَشَرُوهُ وَ وَعْدٍ أَخْلَفُوهُ وَ عَهْدٍ نَقَضُوهُ وَ حَلَالٍ حَرَّمُوهُ وَ حَرَامٍ حَلَّلُوهُ وَ نِفَاقٍ أَسَرُّوهُ وَ غَدَرٍ أَضْمَرُوهُ وَ بَطْنٍ فَتَقُوهُ وَ ضِلْعٍ كَسَرُوهُ وَ صَكٍّ مَزَّقُوهُ وَ شَمْلٍ بَدَّدُوهُ وَ ذَلِيلٍ أَعَزُّوهُ وَ عَزِيزٍ أَذَلُّوهُ وَ حَقٍّ مَنَعُوهُ وَ إِمَامٍ خَالَفُوهُ.
اللَّهُمَّ الْعَنْهُمَا بِكُلِّ آيَةٍ حَرَّفُوهَا وَ فَرِيضَةٍ تَرَكُوهَا وَ سُنَّةٍ غَيَّرُوهَا وَ أَحْكَامٍ عَطَّلُوهَا وَ أَرْحَامٍ قَطَعُوهَا وَ شَهَادَاتٍ كَتَمُوهَا وَ وَصِيَّةٍ ضَيَّعُوهَا وَ أَيْمَانٍ نَكَثُوهَا وَ دَعْوًى أَبْطَلُوهَا وَ بَيِّنَةٍ أَنْكَرُوهَا وَ حِيلَةٍ أَحْدَثُوهَا وَ خِيَانَةٍ أَوْرَدُوهَا وَ عَقَبَةٍ ارْتَقَوْهَا وَ دِبَابٍ دَحْرَجُوهَا وَ أَزْيَافٍ لَزِمُوهَا وَ أَمَانَةٍ خَانُوهَا.
اللَّهُمَّ الْعَنْهُمَا فِي مَكْنُونِ السِّرِّ وَ ظَاهِرِ الْعَلَانِيَةِ
لَعْناً كَثِيراً دَائِباً أَبَداً دَائِماً سَرْمَداً
لَا انْقِطَاعَ لِأَمَدِهِ وَ لَا نَفَادَ لِعَدَدِهِ
يَغْدُو أَوَّلَهُ
وَ لَا يَرُوحُ آخِرَهُ
لَهُمْ وَ لِأَعْوَانِهِمْ وَ أَنْصَارِهِمْ وَ مُحِبِّيهِمْ وَ مُوَالِيهِمْ وَ الْمُسَلِّمِينَ لَهُمْ وَ الْمَائِلِينَ إِلَيْهِمْ وَ النَّاهِضِينَ بِأَجْنِحَتِهِمْ وَ الْمُقْتَدِينَ بِكَلَامِهِمْ وَ الْمُصَدِّقِينَ بِأَحْكَامِهِمْ.
ثُمَّ يَقُولُ :
اللَّهُمَّ عَذِّبْهُمْ عَذَاباً يَسْتَغِيثُ مِنْهُ أَهْلُ النَّارِ آمِينَ رَبَّ الْعَالَمِينَ
أَرْبَعَ مَرَّات.

... عَنِ السَّكُونِيِّ
عَنْ أَبِي عَبْدِ اللهِ (ع) قَالَ :
قَالَ رَسُولُ اللهِ (ص) :

السَّلَامُ تَطَوُّعٌ وَ الرَّدُّ فَرِيضَةٌ.

زیارت . [ رَ ] (ع مص) از «زیارة» عربی . به مشاهد متبرک و بقعه ها رفتن و دعایی که بعنوان تشرف باطنی برای امامها و امامزاده ها و اولیا خوانند. ج ، زیارات . (فرهنگ فارسی معین). حج و مسافرت به مشاهد متبرکه و کسب فیض از قبر منور آن حضرت صلی الله علیه و آله و قبور ائمۀ هدی سلام الله علیهم وتشرف در عتبات عرش درجات آنها. (ناظم الاطباء)

زِيَارَةُ الْأَرْبَعِينَ

...
عَنْ «صَفْوَانَ بْنِ مِهْرَانَ الْجَمَّالِ» قَالَ :
قَالَ لِي مَوْلَايَ «الصَّادِقُ» صَلَوَاتُ اللهِ عَلَيْهِ
فِي زِيَارَةِ الْأَرْبَعِينَ :
تَزُورُ عِنْدَ ارْتِفَاعِ النَّهَارِ
وَ تَقُولُ :
السَّلَامُ عَلَى وَلِيِّ اللهِ وَ حَبِيبِهِ
السَّلَامُ عَلَى خَلِيلِ اللهِ وَ نَجِيبِهِ
السَّلَامُ عَلَى صَفِيِّ اللهِ وَ ابْنِ صَفِيِّهِ
السَّلَامُ عَلَى الْحُسَيْنِ الْمَظْلُومِ الشَّهِيدِ
السَّلَامُ عَلَى أَسِيرِ الْكُرُبَاتِ وَ قَتِيلِ الْعَبَرَاتِ.
اللَّهُمَّ إِنِّي أَشْهَدُ أَنَّهُ وَلِيُّكَ وَ ابْنُ وَلِيِّكَ
وَ صَفِيُّكَ وَ ابْنُ صَفِيِّكَ
الْفَائِزُ بِكَرَامَتِكَ
أَكْرَمْتَهُ بِالشَّهَادَةِ
وَ حَبَوْتَهُ بِالسَّعَادَةِ
وَ اجْتَبَيْتَهُ بِطِيبِ الْوِلَادَةِ
وَ جَعَلْتَهُ سَيِّداً مِنَ السَّادَةِ
وَ قَائِداً مِنَ الْقَادَةِ
وَ ذَائِداً مِنَ الذَّادَةِ
وَ أَعْطَيْتَهُ مَوَارِيثَ الْأَنْبِيَاءِ
وَ جَعَلْتَهُ حُجَّةً عَلَى خَلْقِكَ مِنَ الْأَوْصِيَاءِ
فَأَعْذَرَ فِي الدُّعَاءِ
وَ مَنَحَ النُّصْحَ
وَ بَذَلَ مُهْجَتَهُ فِيكَ
لِيَسْتَنْقِذَ عِبَادَكَ مِنَ الْجَهَالَةِ
وَ حَيْرَةِ الضَّلَالَةِ
وَ قَدْ تَوَازَرَ عَلَيْهِ مَنْ غَرَّتْهُ الدُّنْيَا
وَ بَاعَ حَظَّهُ بِالْأَرْذَلِ الْأَدْنَى
وَ شَرَى آخِرَتَهُ بِالثَّمَنِ الْأَوْكَسِ
وَ تَغَطْرَسَ وَ تَرَدَّى فِي هَوَاهُ
وَ أَسْخَطَ نَبِيَّكَ
وَ أَطَاعَ مِنْ عِبَادِكَ
أَهْلَ الشِّقَاقِ وَ النِّفَاقِ
وَ حَمَلَةَ الْأَوْزَارِ
الْمُسْتَوْجِبِينَ النَّارَ
فَجَاهَدَهُمْ فِيكَ صَابِراً مُحْتَسِباً
حَتَّى سُفِكَ فِي طَاعَتِكَ دَمُهُ
وَ اسْتُبِيحَ حَرِيمُهُ.
اللَّهُمَّ فَالْعَنْهُمْ لَعْناً وَبِيلًا
وَ عَذِّبْهُمْ عَذَاباً أَلِيماً.
السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا ابْنَ رَسُولِ اللهِ
السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا ابْنَ سَيِّدِ الْأَوْصِيَاءِ.
أَشْهَدُ أَنَّكَ أَمِينُ اللهِ وَ ابْنُ أَمِينِهِ
عِشْتَ سَعِيداً
وَ مَضَيْتَ حَمِيداً
وَ مِتَّ فَقِيداً مَظْلُوماً شَهِيداً.
وَ أَشْهَدُ أَنَّ اللهَ مُنْجِزٌ مَا وَعَدَكَ
وَ مُهْلِكٌ مَنْ خَذَلَكَ
وَ مُعَذِّبٌ مَنْ قَتَلَكَ‏.
وَ أَشْهَدُ أَنَّكَ وَفَيْتَ بِعَهْدِ اللهِ
وَ جَاهَدْتَ فِي سَبِيلِهِ
حَتَّى أَتَاكَ الْيَقِينُ.
فَلَعَنَ اللهُ مَنْ قَتَلَكَ
وَ لَعَنَ اللهُ مَنْ ظَلَمَكَ
وَ لَعَنَ اللهُ أُمَّةً سَمِعَتْ بِذَلِكَ فَرَضِيَتْ بِهِ.
اللَّهُمَّ إِنِّي أُشْهِدُكَ
أَنِّي وَلِيٌّ لِمَنْ وَالَاهُ
وَ عَدُوٌّ لِمَنْ عَادَاهُ.
بِأَبِي أَنْتَ وَ أُمِّي
يَا ابْنَ رَسُولِ اللهِ.
أَشْهَدُ أَنَّكَ كُنْتَ نُوراً فِي الْأَصْلَابِ الشَّامِخَةِ
وَ الْأَرْحَامِ الطَّاهِرَةِ
لَمْ تُنَجِّسْكَ الْجَاهِلِيَّةُ بِأَنْجَاسِهَا
وَ لَمْ تُلْبِسْكَ الْمُدْلَهِمَّاتُ مِنْ ثِيَابِهَا.
وَ أَشْهَدُ أَنَّكَ مِنْ دَعَائِمِ الدِّينِ
وَ أَرْكَانِ الْمُسْلِمِينَ
وَ مَعْقِلِ الْمُؤْمِنِينَ.
وَ أَشْهَدُ أَنَّكَ الْإِمَامُ الْبَرُّ التَّقِيُّ الرَّضِيُّ
الزَّكِيُّ الْهَادِي الْمَهْدِيُّ.
وَ أَشْهَدُ أَنَّ الْأَئِمَّةَ مِنْ وُلْدِكَ
كَلِمَةُ التَّقْوَى
وَ أَعْلَامُ الْهُدَى
وَ الْعُرْوَةُ الْوُثْقَى
وَ الْحُجَّةُ عَلَى أَهْلِ الدُّنْيَا.
وَ أَشْهَدُ أَنِّي بِكُمْ مُؤْمِنٌ
وَ بِإِيَابِكُمْ مُوقِنٌ
بِشَرَائِعِ دِينِي
وَ خَوَاتِيمِ عَمَلِي.
وَ قَلْبِي لِقَلْبِكُمْ سِلْمٌ
وَ أَمْرِي لِأَمْرِكُمْ مُتَّبِعٌ
وَ نُصْرَتِي لَكُمْ مُعَدَّةٌ
حَتَّى يَأْذَنَ اللهُ لَكُمْ.
فَمَعَكُمْ مَعَكُمْ
لَا مَعَ عَدُوِّكُمْ.
صَلَوَاتُ اللهِ عَلَيْكُمْ
وَ عَلَى أَرْوَاحِكُمْ وَ أَجْسَادِكُمْ
وَ شَاهِدِكُمْ وَ غَائِبِكُمْ
وَ ظَاهِرِكُمْ وَ بَاطِنِكُمْ.
آمِينَ رَبَّ الْعَالَمِينَ.
وَ تُصَلِّي رَكْعَتَيْنِ
وَ تَدْعُو بِمَا أَحْبَبْتَ
وَ تَنْصَرِفُ.

عَطیّة بن سعد بن جنادۀ عوفی جدلی قیسی کوفی ، مکنی به ابوالحسن . از رجال حدیث و از شیعۀ کوفه بود و با ابن اشعث خروج کرد. لذا حجّاج به محمد بن قاسم ثقفی فرمان داد تا عطیه را فراخواند و اگر علی بن ابی طالب (ع) را سبّ نکرد چهارصد ضربه تازیانه بدو بزند و موی سر و ریش او را بتراشد. و چون عطیّة از انجام دادن این امر خودداری کرد فرمان حجّاج در مورد او اجرا شد. آنگاه او به فارس پناه برد و در خراسان اقامت گزید. وچون عمر بن هبیرة به ولایت عراق رسید او را اجازه داد تا به کوفه بازگردد و به سال ١١١ ه.ق. در این شهر درگذشت . (از الاعلام زرکلی به نقل از ذیل المذیل و تهذیب التهذیب).

جابر بن عبدالله بن عمرو بن حرام انصاری . مکنی به ابوعبدالله و ابوعبدالرحمان و ابومحمد، از کسانی است که حدیث بسیار از رسول اکرم (ص) روایت کرده است . مسلم از وی روایت کرده که درنوزده غزوه با رسول اکرم (ص) شرکت داشته است و در مصنف وکیع از هشام بن عروة نقل شده که گفته است : جابر بن عبدالله مجلس درسی در مسجد نبوی داشت و از او کسب علم میکردند. و ابن ربیع گفته است : در زمان حکومت مسلمة بن مخلد جابر بمصر آمد و نزد عقبة بن عامر رفت و گفت : عبدالله بن انیس را میخواهم که حدیث قصاص را از وی سؤال کنم . و اهل مصر در حدود ده حدیث از او دارند که البغوی آنها را از قتادة نقل کرده است و او آخرین فرد از اصحاب نبی اکرم است که پس از نابینا شدن در مدینه درگذشت . ابن حبان گفته است : جابر در سنۀ ٧٨ ه.ق بعد از آنکه نابینا شده بود درگذشت و بعضی سال وفات او را ٧٧ و بعضی ٧٤ و گروهی ٦٣ ه.ق. گفته اند. و نیز گفته شده است که وی نود و چهار سال زندگی کرده (حُسن المحاضرة فی احوال المصر والقاهرة ص ٨٤ - ٨٣). و رجوع به کتاب النقض ص ١٣١ و الاستیعاب شود. و صاحب عیون الاخبار آرد: کنیت او ابوعبدالرحمان و بقولی ابوعبدالله است و معروف به انصاری و صحابی است . وی روایت کرده که نبی اکرم (ص) گفت : ای جابر بعد از من عمر میکنی تا آنکه فرزندی از اولاد من بدنیا آید که نام وی نام من است . او علم را سخت میشکافد. پس چون او را ملاقات کردی سلام مرا باو برسان . (عیون الاخبار ج ١ ص ٢١٢). وی در فضیلت قزوین از حضرت رسول (ص ) روایتی نقل کرده است . (نزهة القلوب مقال٣ ۀ ص ٥٦). و از وی روایت شده که نبی اکرم (ص ) گفت : ای اهل خندق برخیزید که جابر «سوری» تهیه کرده است . و ابوالعباس ثعلب گفته است مراد آن است که رسول اکرم بفارسی صحبت کرده و کلمۀ سور را که فارسی است به کار برده است . (المعرب جوالیقی ص ١٩٢).
از ابی جعفر محمد بن علی (ع) از طریق جابر بن عبدالله انصاری روایت شده که گفت نزد فاطمه دختر رسول الله (ص) رفتم و لوحی نزد او دیدم که در آن اسماء اوصیاء و ائمه از اولاد آن بزرگوار ثبت بود. پس آنها را شماره کردم دوازده تن بودند که آخر آنان حضرت قائم از اولاد فاطمه (ع) بود و سه تن بنام محمد و سه تن بنام علی بودند. (حبیب السیر چ خیام ج ٢ ص ٧). و روایات دیگر نیز دربارۀ محبت علی (ع) و اولاد اطهارش در همین کتاب از او وارد شده است.
و صاحب قاموس الاعلام آرد: وی یکی از صحابه است . در غزوۀ عقبه ثانیه با آنکه کودکی بیش نبود بمعیت پدرش حاضر شد. در حضور وی در دو غزوۀ بدر و احد اختلاف کرده اند، و با این وصف در هیجده غزوه بمعیت حضرت رسول بوده و دروقعۀ صفّین هم همراه حضرت علی حضور داشته است . در اواخر زندگی نابینائی بچشمانش راه یافت، آخرین کس ازحاضران در وقعۀ عقبه که تا آن وقت میزیست او بود وبسال ٧٤ یا ٧٧ ه.ق. در ٩٥ سالگی در مدینه منوره درگذشت ، ابان که پسر خلیفه سوم عثمان بن عفان و والی مدینه بود، نماز بر وی گزارد. کنیه اش ابوعبدالله است . بنا بروایتی در محاصرۀ قسطنطنیه همراه یزید بن معاویه بود، و در همین جا مرحوم یا مقتول شده و بهمین مناسبت مرحوم قوجه مصطفی پاشا بنام وی یک جامع و آرامگاهی بنا کرده است . ولی این مطالب با شرح حال صاحب ترجمه منافات دارد مثلا روایت وفات وی در مدینه منوره و حضورش در وقعۀ صفین با حضرت امیر با بودنش در خدمت یزید بن معاویه سازگار نیست پس باید گفت اگر در خارج سور قسطنطنیه یکی از صحابه مسمی بجابر بن عبدالله درگذشته صاحب ترجمه نیست بلکه دیگری بوده است . (قاموس الاعلام ترکی). و رجوع به الاصابة شود.

اربعین .
(ع عدد، ص ، اِ)
(در حالت نصبی و جرّی)
چهل . اربعون .
|| چلّه . چله ،
مدت چهل روز
که صوفیان به گوشه نشسته؛ ریاضت و عبادت کنند.
(غیاث)

کــه ای صــوفــی شــراب آنــگــه شــود صــاف
کـــــه در شــیــشــه بـــمــــانـــــد اربــعــیــنــــی
خواجۀ شیراز رحمة الله علیه

|| چهل روز از عاشورا رفته . بیستم صفر .

ازدواجِ کلام :
شباهت کلام بیکدیگر.
در اصطلاح
نام صنعتی که
در آخر ابیات
دو لفظ متشابه الآخِر
یا دو لفظ متّحدُ اللّفظ و المعنی آرند،
چنانکه در این شعر:

ای ز لَـعـلِ آتـشــیـنــت در دلِ گـلــنـار نــار
غـیـرِ دل بُـردن نـداری ای بُـتِ مـکّـار کـار

*******

الإزدواج :
هو تجانس اللّفظين المتجاورین؛
نحو :
مَن جَدَّ وَجَدَ،
و
مَن لَجَّ وَلَجَ.

حدیثِ مُرسَل :
(اصطلاح علم حدیث) ...
آن حدیث که یکی از «تابعین» که پیغامبر صلوات الله علیه و آله را ندیده اند چون «حسن بصری» و «ابن سیرین» و «سعید بن المسیّب» روایت کنند از پیغامبر (ص) و گویند «رسول (ص)» فرمود بی آنکه راوی را نام برند، و این حدیث را «منقطع» نیز خوانند. ج، مراسیل. (یادداشت مرحوم دهخدا).
و رجوع به منتهی الأَرَب و تعریفات جرجانی و تاج العروس ونیز رجوع به شرحی که در ذیل ترجمۀ احمد بن موسی بن طاوس آمده است شود.

الصَّاحِب ابن عَبَّاد
(326 - 385 ه.ق 938 - 995 م)
إسماعيل بن عباد بن العباس، أبو القاسم الطالقانيّ:
وزير غلب عليه الأدب، فكان من نوادر الدهر علما و فضلا و تدبيرا و جودة رأي.
استوزره مؤيد الدولة ابن بويه الديلميّ ثم أخوه فخر الدولة.
و لقب بالصاحب لصحبته مؤيد الدولة من صباه، فكان يدعوه بذلك.
ولد في الطالقان (من أعمال قزوين) و إليها نسبته، و توفي بالري و نقل إلى أصبهان فدفن فيها.
له تصانيف جليلة، منها «المحيط - خ» منه نسخة في مكتبة المتحف العراقي، ببغداد، في مجلدين في اللغة، و كتاب «الوزراء» و «الكشف عن مساوى‏ء شعر المتنبي - ط» و «الإقناع في العروض و تخريج القوافي - خ» و «عنوان المعارف و ذكر الخلائف - ط» رسالة، و «الأعياد و فضائل النيروز» و قد جمعت رسائله في كتاب سمي «المختار من رسائل الوزير ابن عماد - ط» و له شعر في «ديوان - ط» و تواقيعه آية الإبداع في الإنشاء.
و لمحمد حسن آل ياسين، كتاب «الصاحب بن عباد، حياته و أدبه - ط» و لخليل مردم بك «الصاحب بن عباد - ط» مدرسي.