افعالِ قُلوب.
[ اَ ل ِ ق ُ ]
(ترکیب اضافی، اِ مرکب)

آنچه از دل سر میزند.
اعمال نفسانی مانند: علم، اراده، طلب و نظائر آن.

|| در اصطلاح علم نحو از علوم ادب عرب افعال زیر:
ظننت،
حسبت،
زعمت،
علمت،
رأیت،
وجدت و خلت
را گویند.
این افعال را، افعال شک و یقین نیز گویند. و وجه تسمیۀ آنها به افعال قلوب آشکار است زیرا همه معنای قلبی دارند، لیکن وجه تسمیۀ آنها به افعال شک و یقین روشن نیست زیرا هیچکدام بر شک یعنی تساوی احتمال طرفین دلالت ندارند و ممکن است مقصود از شک احتمال راجح یعنی ظن باشد.
بهرحال همۀ این افعال بر ثبوت برای چیز دیگر بر صفت معیّن دلالت دارد. و بهمین جهت دو مفعول دارد و مفاد آن اعلام حصول امری است برای امری دیگر بیقین یا بظن بحسب اختلاف معانی افعال مزبور، زیرا بعض این افعال بر علم و ظن دلالت دارد.
و فرق دو مفعول افعال مزبور با دو مفعول افعال دو مفعولی دیگر مانند:
اعطیت،
در این است که مفعول دوم این افعال همان مفعول اول است (یعنی مدخول آنها مبتدا و خبر است) و مفعول اول در مانند اعطیت، عین مفعول اول نیست. خلاصه آنکه افعال قلوب از نواسخ مبتدا و خبر هستند و آن دو را که بواقع یک چیز است منصوب میسازد. و دیگر افعال دو مفعولی بر مبتدا و خبر درنیایند و مفعول اول و دوم آنها دو چیز ممتاز و جدا هستند.
(از کشاف اصطلاحات الفنون).

|| کارهای قلب یا اعمال نفسانی از قبیل علم، لذت، الم، اراده و نظایر آن.
رجوع به قلوب (افعال) و خاندان نوبختی ١٧٤ شود.