تَلمود. (اِخ) (تعلیم) کتابی است شامل دو قسمت که یکی را «مشنا» و دیگری را «گمارا» گویند. اما لفظ «مشنا» که به معنی تکرار میــباشد عبارت از مجموع تقالید مختلف «یهود» است با بعضی از آیات که از «کتاب مقدّس» اقتباس شده. قوم یهود برآنند که این تقالید در کوه سینا به «موسی» داده شده بعد از آن از «هارون» و «العیازر» و «یوشع» دست به دست به انبیاء بعد و از انبیاء به رؤسا و خلفای کنیسه رسیده تا قرن دوم بعد از «مسیح» که در آن وقت حاخام یهود تمام آنها را جمع کرده در کتابی ثبت نموده و شخص مذکور در میان قوم یهود به «جامع مشنا» شهرت یافت. و «گمارا» که به معنی تعلیم است عبارت از مجموع تعلیمات و تفاسیری است که بعد از انتهای «مشنا» در مدارس عالی واقع شد. و تفسیراتی که نوشته شده نیز دو قسم است : یکی را «تلمود اورشلیم» گویند که حاخامهای طبریه آن را فیمابین قرن سوم و پنجم نوشتند. و دیگری را «تلمود بابل» گویند که در قرن پنجم نوشته شد.(از قاموس کتاب مقدّس). مجموعه ای از روایات ربنی مفسّر قوانین «موسی» و آن دو جزء است : یکی «میشنا» مجموعۀ روایات و احادیث مسند به روات است. و دیگری «جمارا» که شرح «میشنا» است. (از لاروس).