مُبَرَّد
محمد بن یزید بن عبدالاکبر الازدی بصری مشهور به مُبَرَّد. مکنی به ابوالعباس. وی نحو را از حرمی و مازنی و غیر آن دو فرا گرفت، وبرخی او را بصری و یمنی گفته اند. مولد او بسال ٢٠٧ یا ٢١٠ ه.ق. بود و در ٧٧ سالگی بسال ٢٨٥ ه.ق. در بغداد درگذشت و در گورستان دارالکوفه مدفون است. ادب را بر مازنی وابوحاتم سجستانی آموخت. و نفطویه و جز او نزد وی تعلیم گرفتند. وی با ابوالعباس احمد بن یحیی ملقب به ثعلب معاصر بود و تاریخ ادباء به آن دو ختم شد. مبرّد دوست می داشت که با ثعلب فراهم آید و ثعلب اجتماع با او را ناخوش می داشت. جعفر بن محمد بن حمدان فقیه موصلی که دوست مبرّد و ثعلب بود، گفت : از ابوعبدالله دینوری پرسیدم چرا ثعلب نمی خواهد با مبرّد هم مجلس شود ؟ گفت : چون مبرّد خوش سخن، نیکوبیان، گشاده زبان است، و مذهب ثعلب مذهب معلّمان است. چون در مجلسی فراهم آیند به ظاهر حکم به نفع مبرّد کنند تا آنگاه که باطن معلوم شود. وی به بغداد سکونت جست و در نحو و لغت امام شناخته گشت. او را در ادب تألیفـهای نافع است که مشهورترین آنان کتاب «الکامل» در لغت میباشد که از ارکان ادب و کلام بشمار میرود.
مبرّد لقب محمد بن یزید النحوی بصری است بدان جهت در براده نشسته درس می گفت.
و نیز او راست :
المقتضب،
اعراب القرآن،
طبقات النحاة المبصریین
و نسب عدنان و قحطان.
ابن الندیم، کتاب مااتفقت الفاظه [ اختلفت ] و معانی القرآن را از او دانسته است.